In deze aflevering kwam met name aan de orde dat onze hersenen ons dagelijks voor de gek houden. Zo werd er aan twee groepen proefpersonen 5 verschillende producten na elkaar getoond waar zij een rapport over moesten invullen om te bepalen welk product volgens hen het beste was. Voor de groep vrouwen waren dit panty's en voor de groep mannen spijkerbroeken. Iedereen gaf verschillende, onderscheidende positieve en negatieve kenmerken van de verschillende producten. Wat bleek? De proefpersonen hadden elke keer hetzelfde exemplaar beoordeeld. Conclusie: onze verwachting bepaalt voor een groot deel onze waarneming en de keuzes die we maken.
In een andere test moesten proefpersonen een keuze maken uit twee gezichten op basis van aantrekkelijkheid. Beide gezichten hadden veel verschillende kenmerken. Blond of donker haar, smal of rond gezicht etc. De kaartjes werden voor de proefpersoon in het zichtveld gehouden en na de keuze op tafel gelegd. Het niet gekozen gezicht werd met de foto naar beneden gekeerd teruggelegd. Daarna werd er gevraagd waarom men het gekozen gezicht aantrekkelijker vond dan het niet gekozen gezicht. Terwijl de proefpersoon de gekozen foto bekeek beschreef hij de eigenschappen van het gezicht die hem het meest aangesproken hadden bij zijn keuze. Waarom was deze test zo verrassend zou je denken? Terwijl de onderzoeker de foto's op tafel legde werden de foto's verwisseld. De proefpersoon verantwoorde zijn keuze hoewel het niet het door hem gekozen gezicht betrof. In 75% van de gevallen werd de verwisseling niet opgemerkt. Conclusie: onze hersenen accepteren de veranderde omstandigheden in veel van de gevallen en nemen de gepresenteerde situatie voor waar aan.
Het programma heeft een hoog entertainment gehalte en dat maakt het leuk om naar te kijken, maar de uitkomsten met betrekking tot de betrouwbaarheid van onze waarneming, de werking van ons brein en keuzes die wij vervolgens maken zijn ook best schokkend te noemen.
Bovengenoemde voorbeelden geven aan dat gedurende de evolutie ons brein zich tot een geweldig complex systeem ontwikkeld heeft dat ooit diende voor de overleving van onze soort. Snelle beslissingen in het neurologisch systeem gaven ons bijvoorbeeld binnen een milliseconde de keuze: vluchten of vechten.
Uiteraard zijn veel van de geautomatiseerde keuzes en het daaruit voortvloeiende gedrag ons nog steeds tot een zegen. Maar in andere omstandigheden kunnen ze de veroorzaker zijn van veel ellende. Voor onszelf en onze omgeving. Onbetrouwbare hersenen kunnen leiden tot onbetrouwbaar gedrag. Onbewust. Kunnen we het beschaamde vertrouwen in onszelf herstellen? Gelukkig wel. Is dat gemakkelijk? Niet altijd maar ook daarin voorziet de werking van de hersenen. Door meer bewust te leven, meer bewust te zijn in onze waarneming en van de neurologische processen kunnen we onze hersenen trainen. Daarvoor zijn talloze boeken als hulpmiddel op de markt verschenen. Daarnaast is de kennis dat je hersenen je voor de gek kunnen houden ook al een hele stap in de goede richting.
Jezelf blijven ontwikkelen en voorzien in praktische hulpmiddelen zal de reis door het leven een stuk aangenamer maken en ervoor zorgen dat je beter bent opgewassen tegen de uitdagingen die deze reis je te bieden heeft.
Tip: "Je ongekende vermogens" - van Anthony Robbins
In India vind je een beeld van Ganesha op veel kruispunten. Een plek waar je de keuze voor een richting moet nemen. Voor mij staat Ganesha voor het bewust keuzes maken in het leven. En bij gebrek aan beeldjes op de kruispunten in de westerse wereld heb ik hem als start afbeelding op mijn telefoon.
Deze foto heb ik gemaakt in het tropenmuseum in Amsterdam.
meer informatie over Ganesha